- Een gevaarlijke en zich relatief snel verspreidende nieuwe variant van apenpokken doet wereldwijd alarmbellen rinkelen.
- Het nieuwe virus is ontstaan in de Democratische Republiek Congo en heeft zich verspreid naar de grens met Rwanda.
- Gezondheidsexperts vrezen een wereldwijde uitbraak, maar waarschuwen nog niet voor een nieuwe pandemie.
- Lees ook: Hoe herken je apenpokken bij een potentieel seksueel partner?
Een gevaarlijke en zich relatief snel verspreidende nieuwe variant van mpox, de ziekte die wordt veroorzaakt door het apenpokkenvirus, doet wereldwijd alarmbellen rinkelen.
Het nieuwe virus is “ongetwijfeld de gevaarlijkste van alle bekende stammen van apenpokken”, zei hoogleraar John Claude Udahemuka van de Universiteit van Rwanda tijdens een persbriefing op 25 juni. Hij zei dat het virus onder meer kan leiden tot miskramen en blindheid.
Een eerdere, mildere vorm van apenpokken – clade IIb genoemd – circuleerde in 2022 wereldwijd en zorgde voor honderden besmettingen in Nederland. De uitbraak was voor de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) aanleiding om een noodtoestand voor de volksgezondheid af te kondigen, die vorig jaar afliep.
Het nieuwe virus wordt clade Ib genoemd, omdat het een mutatie is van een nog vroegere vorm van mpox. Het dook voor het eerst op in een afgelegen gebied in de Democratische Republiek Congo (DRC) in september en heeft zich verspreid naar steden langs de grens met Rwanda, in de buurt van Burundi en Oeganda.
Deskundigen vrezen dat het nieuwe clade Ib-virus een wereldwijde uitbraak kan veroorzaken, maar waarschuwen nog niet voor een nieuwe pandemie. "Van een pandemie is nog geen sprake", zei directeur Trudie Lang van het Global Health Network aan de Universiteit van Oxford tijdens de persbriefing in juni. "Maar er is zeker een kans dat dit in een vliegtuig terechtkomt."
"Ik denk dat we nu echt waakzaam moeten zijn en moeten proberen om dit zo snel mogelijk in te dammen in deze regio", zei Lang.
Nieuwe variant apenpokken verspreidt zich gemakkelijk
Pokken verspreiden zich door nauw contact, vooral huid-op-huid contact. Het kan griepachtige symptomen veroorzaken en een pijnlijke of jeukende huiduitslag die zich ontwikkelt tot blaren vol pus, laesies en uiteindelijk korsten.
Eerdere virusstammen waren maar beperkt besmettelijk. Het clade I-virus, dat lange tijd in Congo heeft gecirculeerd, werd vooral verspreid binnen families en huishoudens, aldus Lang. Het clade IIb-virus, dat wereldwijd circuleerde, werd meestal seksueel overgedragen en trof vooral mannen die seks hebben met mannen.
De nieuwe clade Ib-stam lijkt op allerlei manieren overdraagbaar te zijn. Het begon zich te verspreiden door seksuele overdracht, aldus de onderzoekers. Ze zeiden echter dat het nieuwe virus zich ook heeft verspreid binnen huishoudens, tussen moeders en hun kinderen, en er zijn zelfs gevallen bekend van besmettingen van persoon op persoon buiten huishoudens en zonder seksueel contact.
Lang noemde tijdens de persbriefing de meerdere mogelijkheden die het virus heeft om zich te verspreiden "ongelooflijk verontrustend".
De clade I-variant van het virus, waaruit de nieuwe stam is voortgekomen, is ook dodelijker dan clade II. Volgens de WHO hebben sommige uitbraken tot 10 procent van de besmette patiënten gedood.
Onderzoekers zien alleen 'het topje van de ijsberg'
Het is nog niet duidelijk hoe dodelijk het nieuwe clade Ib-virus is, omdat onderzoekers niet zeker weten hoeveel gevallen er zijn.
Onderzoekscoördinator Leandre Murhula Masirika van de lokale gezondheidsdienst van de DRC zei tijdens de persbriefing dat ze meer dan 600 gevallen hadden geïdentificeerd. "Dit zijn de ernstige gevallen die in het ziekenhuis belanden, dus dit zal het topje van de ijsberg zijn", aldus Lang.
De onderzoekers zeiden dat ze het virus beter moeten begrijpen om de juiste veiligheidsmaatregelen en vaccins te vinden om de verspreiding ervan tegen te gaan.
"We moeten eerst serologisch en immunologisch onderzoek doen om te zien wat voor soort vaccin we moeten ontwikkelen", zei Murhula Masirika. Hij wil in de tussentijd het pokkenvaccin geven aan lokale sekswerkers en gezondheidswerkers, in de hoop dat het enige immuniteit tegen pokken biedt.